Zdrowie psychiczne jeszcze do niedawna było obszarem, który trudno było zobaczyć. Lekarze i psychologowie opierali się głównie na rozmowie, obserwacji i testach psychologicznych. Dziś, dzięki nowoczesnym technologiom, takim jak rezonans magnetyczny (MR), możemy zajrzeć głębiej – dosłownie.
MR pozwala zobaczyć strukturę i funkcję mózgu, dzięki czemu pomaga lepiej zrozumieć zaburzenia emocji, nastroju i procesów poznawczych.
W pracowni Ultra MR we Wrocławiu wykonujemy badania rezonansu magnetycznego mózgu z wykorzystaniem nowoczesnego aparatu 3T. To urządzenie, które daje wyjątkowo szczegółowy obraz tkanek, co ma ogromne znaczenie w diagnostyce schorzeń neurologicznych i psychiatrycznych.
Dlaczego zdrowie psychiczne można badać w rezonansie magnetycznym
Mózg to niezwykle złożony organ – waży zaledwie półtora kilograma, ale odpowiada za wszystkie nasze emocje, myśli i zachowania. Kiedy coś zaburza jego pracę, pojawiają się objawy, które często klasyfikujemy jako psychiczne – obniżony nastrój, lęk, zaburzenia snu, problemy z koncentracją czy pamięcią.
Czasem przyczyna tkwi nie tylko w psychice, ale też w strukturze lub funkcjonowaniu mózgu.
Rezonans magnetyczny pozwala to sprawdzić, oferując dwa główne typy badań:
- MR strukturalny, który pokazuje budowę mózgu – kształt, objętość i ewentualne zmiany w tkance,
- MR funkcjonalny (fMR), który śledzi aktywność różnych obszarów mózgu podczas wykonywania zadań lub w spoczynku.
Dzięki nim naukowcy i lekarze mogą lepiej zrozumieć, jak działa mózg osób z depresją, schizofrenią czy zaburzeniami lękowymi.
Co pokazują badania naukowe
Zastosowanie rezonansu magnetycznego w psychiatrii jest intensywnie badane od ponad 20 lat. Metaanaliza opublikowana w Nature Reviews Neuroscience (2021) wykazała, że u pacjentów z depresją widoczne są zmiany objętości hipokampa – struktury odpowiedzialnej za emocje i pamięć. Z kolei badanie z 2022 roku (Molecular Psychiatry) pokazało, że dzięki obrazowaniu fMR można zidentyfikować charakterystyczne wzorce aktywności mózgu u osób z zaburzeniami lękowymi.
To właśnie dzięki MR nauka odkrywa, że wiele zaburzeń psychicznych ma także podłoże biologiczne, a nie wyłącznie emocjonalne.
MR w diagnostyce zaburzeń psychicznych – kiedy badanie ma sens
W codziennej praktyce lekarskiej rezonans magnetyczny głowy zlecany jest wtedy, gdy objawy psychiczne mogą mieć podłoże neurologiczne.
Na przykład:
- nagłe pogorszenie pamięci, koncentracji lub mowy,
- objawy depresji lub lęku pojawiające się po urazie głowy,
- zmiany osobowości, których przyczyna jest niejasna,
- podejrzenie guzów, stanów zapalnych lub zmian naczyniowych w mózgu,
- pogłębiające się zaburzenia snu, halucynacje, drgawki.
MR pozwala wykluczyć choroby organiczne – np. guzy, zanik mózgu, stwardnienie rozsiane, zmiany poudarowe – które mogą dawać objawy przypominające zaburzenia psychiczne.
Rezonans mózgu a depresja i lęk
Depresja to jedno z najczęstszych zaburzeń psychicznych na świecie. Choć jej przyczyny są złożone, MR pomógł naukowcom zidentyfikować konkretne zmiany w mózgu związane z tym schorzeniem.
Badania wykazały, że u osób z depresją często obserwuje się:
- zmniejszoną objętość hipokampa i kory przedczołowej,
- osłabioną komunikację między ośrodkami odpowiedzialnymi za emocje i kontrolę impulsów.
To właśnie te różnice pomagają lepiej zrozumieć, dlaczego depresja to coś więcej niż uczucie smutku – to realna choroba mózgu, którą można leczyć.
Podobnie w zaburzeniach lękowych rezonans magnetyczny pokazuje nadaktywność ciała migdałowatego – obszaru, który reaguje na stres i zagrożenie. To potwierdza, że lęk nie jest tylko w głowie w sensie emocjonalnym, ale ma też fizjologiczne podłoże.
Czy rezonans może przewidzieć zaburzenia psychiczne?
To pytanie, które jeszcze niedawno wydawało się zbyt abstrakcyjne. Jednak rozwój tzw. neuroobrazowania predykcyjnego (predictive neuroimaging) przynosi coraz ciekawsze wyniki.
Badania z ostatnich lat sugerują, że zmiany w aktywności niektórych obszarów mózgu mogą wskazywać na zwiększone ryzyko rozwoju depresji czy zaburzeń lękowych – jeszcze zanim pojawią się pierwsze objawy kliniczne.
Choć to nadal obszar badań naukowych, kierunek jest obiecujący. W przyszłości MR może pomóc nie tylko diagnozować, ale też przewidywać i zapobiegać chorobom psychicznym.
MR 3T – technologia, która widzi więcej
Nowoczesne aparaty MR 3T, takie jak ten używany w Ultra MR, oferują wyjątkową rozdzielczość obrazu. 3T oznacza trzy tesle – jednostkę natężenia pola magnetycznego. Im silniejsze pole, tym dokładniejszy obraz.
Dzięki temu możliwe jest:
- lepsze odwzorowanie struktur mózgu,
- krótszy czas badania,
- większy komfort pacjenta.
Dla lekarzy psychiatrów i neurologów to ogromna różnica – szczególnie w ocenie subtelnych zmian, które w starszych aparatach mogły być niewidoczne.
Jak wygląda badanie MR mózgu
Badanie trwa zwykle od 20 do 40 minut. Pacjent leży na stole, który wsuwa się do środka aparatu – tzw. tunelu. Urządzenie wydaje głośne, rytmiczne dźwięki, dlatego zakłada się słuchawki lub zatyczki do uszu.
Badanie jest bezbolesne. W niektórych przypadkach lekarz może zlecić podanie kontrastu, który lepiej uwidacznia naczynia i zmiany chorobowe. Substancja ta jest bezpieczna, a przed podaniem zawsze sprawdza się, czy nie ma przeciwwskazań (np. problemów z nerkami).
Po zakończeniu badania pacjent może wrócić do codziennych zajęć, a opis przygotowuje lekarz radiolog.
Co mówią pacjenci po badaniu?
Z badań prowadzonych wśród osób poddanych MR wynika, że większość pacjentów odczuwa lekki stres przed wejściem do tunelu, ale po badaniu ocenia doświadczenie pozytywnie.
Najczęściej zaskakuje ich:
- głośny dźwięk aparatu,
- uczucie chłodu w tunelu,
- konieczność pozostania nieruchomo.
Dlaczego warto zrobić rezonans mózgu także profilaktycznie
Coraz częściej rezonans głowy wykonuje się nie tylko z powodów medycznych, ale też profilaktycznie – szczególnie u osób z obciążeniem rodzinnym chorobami neurologicznymi lub zaburzeniami nastroju.
Wczesne wykrycie zmian w strukturze mózgu może pomóc szybciej reagować – zarówno w kontekście neurologicznym, jak i psychiatrycznym.
Podsumowanie
Rezonans magnetyczny to nie tylko narzędzie do diagnozy guzów czy urazów. Dzięki niemu naukowcy i lekarze mogą lepiej zrozumieć, jak powstają zaburzenia psychiczne i jak je skutecznie leczyć.
Badanie MR mózgu w Ultra MR to:
- bezpieczeństwo i komfort,
- nowoczesny aparat 3T,
- dokładna diagnostyka zmian w strukturze mózgu.
Warto pamiętać, że zdrowie psychiczne zaczyna się w mózgu – a rezonans magnetyczny pozwala ten mózg zobaczyć w najdrobniejszych szczegółach.
